Gisteren, 4 mei, herdachten we. Vandaag, 5 mei, vieren we de vrijheid. Twee dagen die in Nederland niet zomaar op de kalender staan, maar stevig verankerd zijn in onze geschiedenis en ons collectieve geheugen.
Op 4 mei herdenken we de mensen die zich hebben verzet, die onderduikers hielpen, die gevangen zijn genomen, gefolterd of geëxecuteerd. Mensen die kozen voor moed, wetend wat de prijs kon zijn. Die prijs betaalden ze – voor onze vrijheid. We herdenken óók de miljoenen slachtoffers van het naziregime: Joden, Roma, Sinti en anderen. Zij werden niet gedood omdat ze streden, maar omdat ze bestonden. Systematisch opgejaagd, gedeporteerd, uitgemoord. Geen ‘offers’, maar slachtoffers van een georganiseerde genocide. Het grootste morele failliet van de moderne beschaving.
En vandaag, 5 mei, vieren we de vrijheid. Die van 1945, die werd bevochten. En ja – ook die van 15 augustus, toen de oorlog in Nederlands-Indië eindigde. Vrijheid is niet vanzelfsprekend. Die vier je. Met vlaggen, met muziek, met verhalen – maar vooral met respect voor de geschiedenis en voor elkaar.
Wat je níét doet? Die momenten kapen voor je eigen agenda.
Wat we dit jaar zagen – op de Dam, in Wageningen, bij toespraken van premier Schoof – was geen protest, maar verstoring. Geen herdenken, maar verstoren. Geen debat, maar disrespect. Leuzen roepen, vlaggen zwaaien, ruggen toekeren of rookbommen gooien tijdens een ceremonie die bedoeld is voor nationale rouw en dankbaarheid, is ongepast. Punt. Iedereen mag herdenken wat en wie hij wil. Dat is vrijheid. Maar doe dat niet op het moment en de plek waar we samen stil willen zijn voor hún verhaal – voor ónze geschiedenis. Nederland is groot genoeg om ook jouw stem ruimte te geven, maar neem die niet door die van anderen te overschreeuwen.
En ja, ik heb weinig op met selectieve verontwaardiging. Oorlog en onderdrukking zijn geen wedstrijdjes slachtofferschap. Het conflict in Gaza is verschrikkelijk, maar het is niet het enige conflict in de wereld. Er zijn talloze andere plekken waar mensen lijden – ook door moslims onderling – maar daar hoor je zelden protest over. Dat wringt.
Laat 4 en 5 mei zijn wat ze zijn. Herdenken en vieren. In hun eigen waarde. In stilte, in respect en in verbondenheid. Want alleen als we de vrijheid van toen blijven begrijpen, kunnen we die van nu blijven waarderen.
